เศรษฐกิจพอเพียงที่เชียงกลมวิทยา (ตอนที่ 1)

เรื่อง: ดาวเด่น  เหลาผา

-------------------------------------------------------------------

เชียงกลมวิทยาเป็นโรงเรียนประจำตำบลแห่งหนึ่งในอำเภอปากชม จังหวัดเลย ตั้งอยู่บนถนนสายเมืองเลย-ปากชม ห่างจากตัวอำเภอประมาณ ยี่สิบกิโลเมตร พอเดินทางเข้ามาโรงเรียน ผ่านหน้าประตู ด้านซ้ายมือเป็นศาลาพระและศาลเจ้าปู่ ที่เคารพสักการะของเราชาวขาวเขียว อีกฟากฝั่งหนึ่งของถนนจะเห็นพื้นที่ราว ห้าไร่ ได้รับการรังสรรให้เป็นแปลงเกษตรผสมผสาน เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ให้นักเรียน

สระน้ำขนาดครึ่งไร่ลึกกว่าสามเมตร ถูกขุดลอกเพื่อนำดินมาปรับพื้นที่แปลงเกษตรทั้งหมด ซึ่งก่อนหน้านี้เคยเป็นพื้นที่รกร้าง ริมสระน้ำ พื้นที่ถูกแบ่งออกเป็นสี่ส่วนหลัก ๆ  

ส่วนแรกหว่านปอเทือง เพื่อหวังเก็บเกี่ยวเมล็ด จากนั้นจะปล่อยให้ลำต้น ใบยืนต้นตายเพื่อกลายเป็นปุ๋ยบำรุงดินต่อไป และด้วยฤทธิ์ของน้องฝนที่โปรยปรายมาอย่างต่อเนื่องในห้วงเดือนสิงหาคมเยี่ยงนี้  จากเมล็ดปอเทืองก็ผลิใบเขียวขจี แต่ไม่วายที่หญ้าเจ้าถิ่นจะขึ้นมารังครวญ ราวกับต้องการจะบอกว่า เราอยู่มาก่อนนะ....อย่ายึกยัก

                พื้นที่ส่วนที่สอง ถูกใช้เป็นแปลงปลูกไม้ผลนานา พืชสวนครัวนิด ๆ แซมกันพองาม ที่ยืนต้นผงาดอยู่ เห็นจะมี   มะทัน (พุทรา) ฝรั่ง ชะอม พริกไท อาจจะดูมีไม่มากต้น ก็ด้วยเพราะคณะทำงานคำนวณระยะปลูกตามมาตรฐาน คิดไปถึงตอนเขาโต ทรงพุ่มจะกินพื้นที่มากขึ้น ขอให้พวกเจ้าข้ามหนาว ข้ามแล้งเพื่อไปพบฝนปีหน้าให้ได้นะ จะได้เห็นทรงพุ่มดังจินตนาการไว้

                ส่วนที่สามลงเต็มพื้นที่แล้วสำหรับพืชมากตา น้องนัดสัปปะรด พันธุ์แท้ส่งตรงจากบ้านไร่ม่วง จังหวัดเลย แปลงนี้ถูกห้อมล้อมด้วยพืชเถา น้องถั่วฝักยาวซึ่งกำลังออกฝัก เชิญลูกนักเรียน เพื่อนครู น้านักการ ตลอดจนแขกผู้ผ่านไปมาได้ ช่วย ๆ พากันเก็บไปตำด้วย แต่ระวังนิดหนึ่ง อย่าเผลอเหงียบน้องมะละกอซึ่งกำลังพยายามมีชีวิตรอด ซึ่งสภาพตอนนี้อิดโรยซีดเซียวพอสมควร

                พื้นที่แปลงที่สี่ เป็นพืชสวนครัวและสมุนไพรร้อยแปด (ต้นหรือชนิดก็ไม่รู้) เห็น ๆ มีขิง ข่า ตะใคร้ ใบมะกรูด กระเพรา กระชาย ว่านหาง ผักคุณนาก ผักคุณเลิศ ผักทอดยอด และวัชพืชพองามตา

                ระหว่างแปลงทั้งสี่ถูกคั่นด้วยทางเดินขนาดรถปิคอัพวิ่งเข้าได้ (อนาคตต้องใช้รถมาขนผลิตผลแน่) ตลอดสองข้างริมทางเดินปลูกหญ้าแฝก

                ด้านติดกำแพงแก้วมังกรถูกปลูกแบบแถวคู่จำนวน 76 หลัก วางเสาทั้งหมดเป็นรูปตัว L เก๋ไก๋ไปอีกแบบ แต่ ตอนนี้รู้สึกแก้วมังกรถูกหญ้ารุกรานรุมเร้ามากถึงมากที่สุด ร้องได้พี่แก้วคงร้องเพลงใจจะขาดแล้วเอ้ย …..ใจจะขาดแล้วเอย ไปแล้ว

วกมาที่ริมสระ ด้านหนึ่งปลูกกล้วยหอมทอง ตลอดแนว ตอนนี้กำลังลืมตาดูโลก ผลิใบอิ๊จิ๊ ว่ากันว่าเป็นพันธุ์ดีเป็นที่นิยมของท้องตลาด ส่วนด้านที่ติดกับแปลงเกษตร ปลูกมะพร้าวน้ำหอม ตั้ง 2 ต้น อย่าทำเป็นหัวเราะไป พื้นที่ส่วนนี้ถูกสงวนไว้ทำโรงเรือนเลี้ยงสัตว์ปีก เลยลงมะพร้าวไปพอหอมปากหอมคอว่าให้ได้มี

                มองลงไปในสระ น้ำสีเหลืองขุ่น ลึกลงไปต้นกกที่เคยขึ้นตอนแล้งโดนน้ำฝังมิดคงดับอนาจหรือจะยิ่งแพร่พันธุ์ไปใหญ่ก็ไม่รู้ ในน้ำมีปลาที่ปล่อยไปหลายพันตัว ส่วนใหญ่เป็นปลากกินพืช ปลานิล ปลาใน ปลายี่สก ปลานวลจัน มีปลากินเนื้อบ้างที่หลงเหลือแต่หนหลัง เจ้าดุกมรดกจากเพื่อนเอ้ (ครูอาวุธ ดวงดาวภารัมน์) แต่ในก้นบ่อไม่มั่นใจว่าปลาไหลจะยังแฝงตัวอยู่หรือเปล่า ตอนขุดลอกสระเห็นแม็คโคตักขึ้นมาเป็นอาหารซะหลายตัว สูญพันธุ์ไปยังก็ไม่รู้

                พื้นที่แห่งการเรียนรู้/พื้นที่แห่งการระบายฝัน/พื้นที่แห่งการสัมผัสความเป็นวิชาการในมิติลงมือทำจริง/พื้นที่สำหรับการเดินสูดอากาศแผ่วเบาเพื่อผ่อนคลาย/ หรือพื้นที่หลาย ๆ อย่างที่แปลงเกษตรแห่งนี้เป็น จะเกิดขึ้นไม่ได้เลยด้วยลำพังงบประมาณโรงเรียนประจำตำบลซึ่งมีอย่างจำกัด แต่ด้วยกำลังสนับสนุนจากคณะกรรมการสถานศึกษาที่เห็นความสำคัญ ซึ่งกรรมการท่านได้ออกความคิด ผลักดันและเป็นอิฐก้อนแรกก่อให้เกิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งท่านบุญธรรม แสนจักร ที่เพื่อนครูเชียงกลมวิทยาเรียกกันติดปากว่าท่านประธาน แปลงเกษตรผสมผสานที่เกิดก่อขึ้นได้อย่างที่เป็น ต้องขอบคุณท่านที่อุทิศกำลังทรัพย์ กำลังความคิด สนับสนุนผลักดัน

                อนาคต แผนงาน จินตนาการที่มีอยู่ โรงเรือนไก่ไข่หยั่งลงไปในสระน้ำ คอกหมูหลุม ณ มุมใดมุมหนึ่งของขอบสระ มะนาวบนบ่อซีเมนต์  บ่อเพาะขยายพันธุ์ใส้ดือน โรงเรือนเห็ด หรือแม้แต่โรงเรือนเมลอน …… ภาพเหล่านั้นยังลอยอยู่ในห้วงความครุ่นคิด

                ไม่ช้าไม่เร็วจินตนาการเหล่านี้อาจจะกลายเป็นปัญหาก็ได้ เพราะ …… ปัญหาคือความต่างระหว่างสิ่งที่คาดหวังกับสภาพจริง …..

                ถ้าปัญหามันมีมาเพื่อการพัฒนา….. เราก็ควรจะมีปัญหากันบ้างใช่ไหมครับ

                                                                                                                                                                                                           26 สิงหาคม 2559